Menu

Onderdeel van Pixfactory

Focus stacking bij landschapsfotografie

Bij landschapsfotografie werken we graag met grote scherptediepte. Dat betekent dat alles in het beeld, van voor- tot achtergrond scherp is. In veel gevallen geeft het gebruik van een groot diafragmagetal voldoende scherptediepte om alles scherp te krijgen. Wanneer de voorgrond echter heel dichtbij komt zal het niet meer lukken en is er een andere techniek nodig: focus stacking. In deze (video) tutorial laat ik zien hoe je in het veld aan de slag gaat met het voorbereiden van een focus stack en hoe je deze in de nabewerking afmaakt.
focus stacking bij landschapsfotografie.
Strandgapers op het wad, de voorgrond is zó dichtbij dat zonder focus stacking het niet lukt om de hele foto scherp te krijgen. Fotograaf: Johan van der Wielen

Video tutorial

In deze video tutorial neemt Johan je mee naar het Amelander wad om een aantal landschappen te maken met focus stacking. Daarna legt hij ook precies uit je de gemaakte beelden samenvoegt tot één beeld middels Lightroom en Photoshop.

Onvoldoende scherptediepte

Met het vergroten van je diafragmawaarde, vergroot je de scherptediepte. Dat is waarschijnlijk wel bekend. Andersom kun je voor gekozen diafragmawaarde en brandpuntsafstand bij voorbaat de scherpstelafstand berekenen waarbij de scherptediepte maximaal is, d.w.z. de achtergrens van de scherptediepte precies op oneindig ligt. Deze scherpstelafstand wordt ook wel de hyperfocale afstand genoemd. Met diverse apps, zoals Dofmaster of PhotoPills kun je de hyperfocale afstand berekenen. Zo kun je berekenen dat voor een brandpuntsafstand van 16mm met f/16 de hyperfocale afstand 55cm is waarbij de scherptediepte dan ligt van 27cm tot oneindig. Dat lijkt toch meer dan voldoende? In praktijk blijkt dat helaas toch niet het geval te zijn. In veel gevallen waarbij je voorgrond op minder dan 50cm van je vandaan ligt, zal je helaas toch niet tevreden zijn over de scherpte door de hele foto.

Ga je met een standaard of zelfs telelens aan de slag, de grotere brandpuntsafstand zorgt automatisch voor een kleinere scherptediepte, dan zul je nog veel sneller merken dat het niet meer lukt om de foto van voor tot achteren scherp te krijgen. In veel gevallen, denk aan macro, wil je dat ook niet, maar in sommige gevallen wel.

Met telelens is het bijna onmogelijk om de hele foto scherp te krijgen. Dit is een compilatie van twee beelden met scherpstelling op de boot of op de vogels. Fotograaf: Johan van der Wielen

Focus Stacking bij landschapsfotografie

Wanneer het niet lukt om alles in één foto scherp te krijgen, of omdat je een heel specifieke scherptevlak wilt, kun je de techniek van focus stacking gebruiken. Daarbij maak je een serie beelden met allen dezelfde compositie en belichting maar met verschillende scherpstellingen. Vergelijk het met HDR of Exposure blending waarbij je juist een serie beelden maakt met verschillende belichtingen om de totaal belichting goed te krijgen of een serie beelden met verschillende composities om een veel groter beeld te krijgen, een panorama. Wanneer het einddoel is om de hele foto scherp te krijgen kun je daarbij een diafragma kiezen van bijvoorbeeld f/8 of f/11, wanneer het gaat om een heel specifiek scherptevlak waarbij de omgeving echt onscherp moet zijn (meer bij macrofotografie) zal je per foto liever met f/2.8 of f/4 werken.

Een serie van 7 beelden met verschillende scherpstelpunten samengevoegd in één beeld ter voorbeeld. De rode delen zijn onscherp in ieder beeld, je ziet precies waar de scherpte per foto ligt. Fotograaf: Johan van der Wielen

Belangrijk is om alle andere instellingen, zoals ISO, diafragma, sluitertijd en compositie gelijk te houden. Aan te raden is daarom om een statief te gebruiken en de beelden kort na elkaar te maken om het risico van veranderend onderwerp (wolken die langsdrijven) of veranderende lichtomstandigheden tussen de losse beelden te voorkomen.

Werk zo mogelijk vanaf statief om tussentijdse veranderingen van compositie te voorkomen. Als dat gebeurt wordt het erg lastig om de foto’s goed uit te lijnen in de nabewerking. Fotograaf: Johan van der Wielen

Nabewerking

In deze tutorial ga ik uit van Lightroom en Photoshop, door de meeste fotografen gebruikt. Ik ben mij bewust van het feit dat er meerdere nabewerkingspakketten beschikbaar zijn die op soortgelijke wijze focus stacking uit kunnen voeren, de werkwijze zal gelijk zijn. We beginnen in Lightroom. Belangrijk is dat je de beelden nog niet nabewerkt, zeker geen uitsnedes of rechtzetten. Dat komt in het eindresultaat wel.

Oh ja… ik werk met Lightroom in het Engels en Photoshop in het Nederlands. Ooit eens zo gegroeid en nooit meer anders gedaan…

Exporteren uit Lightroom naar Photoshop

We beginnen de foto’s te exporteren naar Photoshop waarbij ze in Photoshop worden ingeladen als lagen boven elkaar.

Stap1: Selecteer de – nog onbewerkte! – beelden in Lightroom Fotograaf: Johan van der Wielen
Stap 2: stuur de geselecteerde beelden naar Photoshop via ‘edit as layers’ (of ‘bewerken als lagen). Fotograaf: Johan van der Wielen

De stappen in Photoshop

Er zijn nu verschillende stappen die gedaan moeten worden met de beelden:

  1. Alle beelden moeten uitgelijnd worden zodat alle overeenkomstige elementen precies boven elkaar liggen. Hoe goed je compositie ook, er zijn altijd kleine verschillen en Photoshop kan die automatisch perfect overkomen.
  2. Uit ieder beeld moet nu het scherpe deel gekozen worden. Middels maskers kan Photoshop precies het goede deel per foto laten zien.

Uitlijning

Stap 3: selecteer alle lagen in Photoshop. Fotograaf: Johan van der Wielen
Stap 4: Ga naar ‘edit’ (of ‘bewerken’) en klik op ‘auto-align layers’ (of ‘lagen automatisch uitlijnen’). Fotograaf: Johan van der Wielen
Stap 5: je krijgt nu een venster met de vraag hoe je uit wilt lijnen. Laat hem gewoon lekker op automatisch staan, dat doet Photoshop in de meeste gevallen perfect. Vignettering verwijderen doen we later wel in Lightroom. Fotograaf: Johan van der Wielen
Stap 6: het resultaat is dat alle lagen zijn uitgelijnd. Fotograaf: Johan van der Wielen

Overvloeien

Stap 7: hou alle lagen geselecteerd en ga via ‘edit’ (of ‘bewerken’) naar ‘auto-blend layers’ (of ‘Lagen automatisch overvloeien’). Fotograaf: Johan van der Wielen

Omdat er minieme verschillen in kleur en licht kunnen zijn tussen de foto’s, zeker met snelle veranderingen in licht op het moment van maken, kun je ervoor kiezen dat Photoshop de foto’s ook op elkaar aanpast zodat de overgangen tussen de delen van de verschillende beelden naadloos en onzichtbaar is. In veel gevallen, zeker met landschappen, werkt dat erg goed. Alleen kan Photoshop nog wel eens de randen verkeerd invullen met juist onscherpe delen. Het is daarom zaak om kritisch te kijken naar het eindresultaat en eventueel het overvloeien (blenden) nog een keer opnieuw te doen zonder deze optie om te kijken of dat beter is.

Stap 8: je krijgt nu een venster met de vraag hoe je wilt ‘blenden’. Kies voor stapelen en vergeet niet het vinkje te zetten bij ‘naadloze tinten en randen’ of juist uit. Fotograaf: Johan van der Wielen
Stap 9: het overvloeien duurt even maar het eindresultaat is dat Photoshop voor iedere foto het scherpe deel heeft gekozen middels een laagmasker. Fotograaf: Johan van der Wielen

Terug naar Lightroom

Stap 10: als je tevreden ben over het eindresultaat kun je de lagen samenvoegen en de foto opslaan als een PSD in – bij voorkeur – dezelfde map als de onderliggende beelden. Fotograaf: Johan van der Wielen
Stap 11: het mooie is dat je nieuwe PSD bestand door Lightroom als volgende in de rij wordt gezet als de onderliggende beelden. Ook als je werkte vanuit een collectie. Fotograaf: Johan van der Wielen
Stap 12: je kunt nu in Lightroom gaan bewerken als iedere andere foto waarbij je vooral moet kijken dat je de eventuele witranden door de goede uitsnede wel weg laat vallen. Fotograaf: Johan van der Wielen
Het eindresultaat…. Fotograaf: Johan van der Wielen

Andere voorbeelden

De beide foto’s uit het begin samengevoegd. Fotograaf: Johan van der Wielen
Extreem perspectief door gebruik van 16mm lens. Fotograaf: Johan van der Wielen
Strandgapers met reflectie van kleurrijke wolk. Fotograaf: Johan van der Wielen

24 reacties

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

24 reacties

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: